BURSA KILIÇ KALKAN OYUNU
Keskin kılıçları kalkanları işlemeli cepkenleri efsane olmuş figürleri kılıçve kalkanların oluşturduğu ahenkli ritimleri ve 700 yıllık tarihi ile Bursa nın en canlı değerlerinden biri kılıç kalkan dünyada müziksiz oynandığı bilinen tek oyun kılıç kalkan bursa nın feth edildiği ve Osmanlının ilk başkenti olduğu dönemin hatırası Mustafa Tahtakıran ın Bursa ya hediye ettiği kültürel miras 1956 yılından buyana Tahtakıran öncülüğünde dünya çapında başarılara imza atan Bursa kılıç kalkan halk oyunları derneği 2012 yılından itibaren kendilerine tahsis edilen kılıç kalkan evinde eğitimler vermeye oluşturulan müzede kılıç kalkanın görkemli tarihini paylaşmaya ve Bursa nın en önemli folklorik simgelerinden olan kılıç kalkan oyununu yaşatmaya devam ediyor Osmanlı ordusunun Bursa yı ele geçirmek için harekete geçtiği ve Bursa kalesinin uzun süre kuşatma altında kaldığı günler beklemekten sıkılan morali bozulan Osmanlı ordusu içinde orduya moral vermek ve düşmanın dikkatini dağıtmak için ikişerli ve dörderli gruplara ayrılıp kılıç ve kalkanları ile belli bir ritm
tutturarak bir birine vuruyor kısa süre içinde daha fazla asker onlara katılıyor silahlı eğitimde yaptıkları hareketleri de kılıç ve kalkanları eşliğinde yapmaya başlayan askerler silahları ile oluşturduğu melodi eşliğinde zaman içinde efsane olacak figürleri yapmaya başlıyorlar bir süre sonra Bursa kalesi düşüyor şehir hiç bir çarpışma yapılmadan Osmanlının oluyor ve Bursa Osmanlı devletinin ilk başkenti olarak tarihteki yerini alıyor ancak kuşatma döneminde yapılan bu kılıç kalkan oyunu hiçbir zaman unutulmuyor aksine gecen zaman içinde geliştiriliyor zenginleştiriliyor ve kentin en önemli simgesi haline geliyor Osmanlı döneminde bir yür zafer dansı olarak da kabul edilen kılıç kalkan oyunu zaman içinde efsaneleşen her biri ayrı bir anlam taşıyan figürleriyle bir kültüre dönüştü hatta babadan oğul a dededen toruna büyükten kücüge miras kalan bir geleneğe oyuncularının kılıç ve kalkanlarla eşlik eden ayak ve diz vuruşlarıyla çıkardıkları sesler oyunun müziğini oluştururken figürlerin her biri farklı ifadeleri sembolize ediyor örneğin başlangıçtaki ilk figürle asakere yeni katılmış erleri uğurluyanlara saygı selamı veriliyor ardından gelen ikinci figür acemi askerlerin kılıcı üzerine ölmek var dönmek yok yeminlerini simgeliyor ardından birinci vuruş cengine girişmek ve ikinci vuruşma için tarafların karşılıklı anlaşmaları ifade den figürler geliyor tek vuruş hakkı olan baş vuruşu beşinci figür olurken altıncı ve son figürde sonucu alınmamış her iki cengin ardından tarafların en iyi cengaverlerinin dövüşü canlandırılıyor kılıç kalkan oyununun Bursa nın feth edildiği 1326 yılında itibaren Bursa da etkinleşmeye başlamasıyla birlikte Osmanlı ordusu eğitimleri Bursa ya taşınmış eğitimler kuşatma sonrası ortaya çıkan kılıç kalkan oyunu ile daha yaratıcı hale getirilmiştir
zamanla yalnızca askerler için yapılan uygulama olmaktan çıkıp halkında ilgi gösterdiği bir etkinliğe dönüşmüştür kılıç kalkan oyunu artık asker uğurlamalarında peştamal kuşanma larında ve özel günlerde hatta bursa için oluşturulan logo da bile kendine yer edindi cumhuriyet öncesi döneminde eğitim merkezi olan medreseler kılıç kalkan oyununun günümüze kadar ulaşmasında büyük rol oynadı mollaların oynadığı bu oyun öğrenciler ede öğretilmeye başlayınca medreseler bir nevi kılıç kalkan okuluna dönüşmüş oldu Mustafa tahta kıranda bu dönemde medresede aldığı eğitim sdırasında kılıç kalkan oyununu öğrendi ve 1920 Bursa işgali sebebiyle genç yaşına rağmen milis güçlerine katıldı kurtuluşun ardından bildiği bu oyunu Mustafa kemal paşanın huzurunda oynayarak büyük beğeni aldı tahtakıran için artık bu oyunun yaygınlaşması için büyük cabalar gösterdiği bir süreç başlamıştı İsmet İnönü Cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde Mustafa tahtakırana halk evlerinde kurs aç ve halka yay talimatı vererek ona halk evi kılıç kalkan öğretmeni kimliği kazandırdı Bursa İstanbul Beyoğlu halk evlerinde açılan kurslarda yeni nesille buluşmaya başlamasının ardından 50 li yıllarda okullarda da öğretilmeye başlandı bu oyuna gönül verenler 1956 yılında bursa kılıç kalkan halk oyunları derneğini kuran ve bu oyunu bir halk oyununa dönüştüren isim olan Mustafa tahtakıran ın izinde giderek Bursa yı ve kılıç kalkan kültürünü tüm dünyaya duyurma ya devam ettiler 2012 de İngiltere de uluslar arası festivalinde dünya birincisi ünvanına sahip olan Bursa kılıç kalkan ekibi için altın çağ 1950 ve 1970 li yıllar arasındaydı Bursa kılıç kalkan ekibi 1960 yılında İngiltere Llangollen de 1969 yılında Tunus Kartaca da ve elli iki yıl aradan sonra yeniden İngiltere olmak üzere 3 kez dünya birinciliğine layık görüldü ömrünü gönül verdiği bu oyuna adayan Mustafa tahtakıran hayatta olduğu süre içinde 2 kez dünya birinciliği yaşadı tahtakıran önderliğinde ilk yurt dışı deneyimini 1958 yılında Pakistan a giderek yaşayan hatta Pakitan nın 10 yıl kutlamalarında askeri mehter takımı ile gerçekleştirdikleri gösteri ile izleyenleri büyülüyen ekip daha sonra kıbrıs da ilgiyle karşılandı kılıç kalkan oyunun askeriyede mehter ile birlikte eğitilmesine ve kullanılmasına karar verildi Bursa kılıç klakan ekibi 2 yıl sonra İngiltere de Tunus Kartaca da çeşitli festivallere katıldı ekip dünyanın dört bir tarafında ünlenmeye başladı tahtakıran ve ekibi aldığı davetler oyunu gördüğü bu büyük ilgi mutlu edici olsa da içinde bulunan dönemin ekonomik sıkıntısı davetlerin çoğuna katılmak için engel teşkil ediyordu dönemin Bursa valisi sabri çağlayangil bu soruna dernekleşme yoluyla bir çözüm getirdi ve yapılacak organizasyonlar etkinlik katılımları için ödenek sağlanmış oldu Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından, kentin en önemli folklorik simgesi olan kılıç kalkan oyununu korumak ve gelecek nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla yaptırılan Kılıç Kalkan Evi törenle hizmete açıldı.Setbaşı’ndaki Şehir Kütüphanesi’nin hemen yanındaki tarihi binada Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan düzenlemelerle, Bursa’daki 4 kılıç kalkan derneğinin birikimleri Kılıç Kalkan Evi’nde bir araya getirildi. Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Altepe, Büyükşehir Belediyesi’nin alt ve üst yapı çalışmalarını yanında kentin kültürel değerlerini gün yüzüne çıkaracak, koruyacak ve yaşatacak çalışmalara da büyük önem verdiğini ifade etti. Kültür ve medeniyetlerin beşiği olan Bursa’nın bu özelliklerini ortaya çıkarmayı vazife olarak gördüklerinin altını Başkan Altepe, “Müze kent ve bir turizm kenti olma yolunda çalışmalarımız hızla devam ediyor. Tarihi eserlerimizi bir bir ayağa kaldırıyoruz. El sanatlarından, tarihi şahsiyetlerine kadar kentin soyut ya da somut tüm değerlerini yeniden gün yüzüne çıkarıyoruz. Kentimiz simgelerle dolu. Önemli şahsiyetlerden, yapılara ve soyut değerlerimize kadar kentin dünyaya mal olmuş birçok simgesi mevcuttur. Zeki Müren’den, Ahmet Hamdi Tanpınar’a, Mehter Takımı’ndan Hacıvat Karagöz’e kadar ülke tarihine damgasını vurmuş birçok değeri sahibi Bursa’dır. Yeni simgelerinin arasında ise stadyum, tramvay ve yeni vagonu var. Kılıç Kalkan da bu simgelerin arasında en önemlilerinden biridir” diye konuştu
