BİR BURSA SEVDALISI

KARA TİMURTAŞ VE OĞULLARI

Osmanlı devletinin kuruluşunda büyük katkıları olan çok sayıda önemli aile Bursa nın imarınada katkıda bulunmuştur Çandarlı hacı İvaz paşa lala şahin paşa ve beyezıd paşa ile onların aile lerinin Bursa da çok sayıda hizmetleri vardır Bursa  nın fethinden sonra bir İslam şehri olarak Bursa nın kurulmasında önemli etkisi olan ailelerin başında Kara Timurtaş ve oğulları gelir nitekim bugün bile Bursa da kara tumurtaş ve oğullarının her köşesinde izlerini görebilirsiniz Osmanlı devletinin kuruluşunda büyük katkıları olan çok sayıda önemli aile bursa nın imarında katkıda bulunmuştu Çandarlı hacı ivaz paşa Lala şahin paşa bayezıd paşa ile onların ailelelerinin bursa da çok sayıda hizmetleri vardır bugün bursa da çok sayıda camii hamam türbe ile adlarına mahalle olan çok sayıda kara tumurtaş oğlu var Osmanlının kuruluş yıllarında bursa da dört tane timurtaş paşa vardı bunların ikisi çok ünlüydü bunlar çakır hamam önünde mezarı bulunan Gazi timurtaş paşa ile demirtaş semtine adını veren kara timurtaş paşa dır I.murad ve I.bayezıd döneminde yapılan savaşlarda önemli rol almış kara tımurtaş kara Alinin oğludur dedesi ise Osman beyin silah arkadaşı aykut alp dir (öl.1325) 1310 yılında doğan kara timurtaş paşa lala şahin paşanın ölümünden sonra rumeli beylerbeyi oldu süleyman paşa ile rumeli nin fethine katıldı balıkesir deki göçebeleri rumeli ye sürmüş ve yerleşmesini sağlamıştır şehzade bayazıd a lalalık yaptı ve birinci veziri oldu balkanlarda yapılan savaşlara katıldı ve büyük başarılar elde etti timurtaş paşa gemlik i kuşatıp alınmasını sağlamıştı bir süre karamanoğulları nın Bursa yı işgali sırasında tutsak düşen paşa daha sonra serbest bırakıldı kapı kule suvarileri ve voynuk denilen askeri sınıfların kurulmasına öncülük etti ilk kez belirli sınıf elbiseyi askere giydirmişti 1403 yılında Bursa da yaşamını yitirdi 1398 yılında öldüğü söylense de mezar taşında 1403 yılında öldüğü yazmaktadır Bursa da kendi adını taşıyan mahellesi ndeki caminin bahçesine gömülmüştür Bursa da camisinin dışında hamam ve başka eserleri de vardır Osmanlı döneminin ilk deniz seferi gilyos adasının fethi olarak kabul edilmektedir ancak bu adanın neresei olduğu bilinmemekteydi oysa bu ada Ulubat (apolyont)gölü içindeydi kara ali 1303 yılında kendine verilen askeri birlikle apolyont (uluabat) gölü üzerinde bulunan gilyos adasını zapdetmiş burada görevli olan papazı ailesi ile birlikte Osman beye getirmişti Osmangazi de papazın güzelliği ile meşhur kızını kara ali ile nikah lamıştır işte bu papazın kızı kara tımurtaş ın annesi en az kendisi kadar ünlü dört oğlu Mehmed Çelebi Yahşi bey Ali paşa oruç paşa umur beyi in ise büyük anneleri Osmanlı devletinin kurucusu Osman beyden başlamak üzere yapılan fetihlerde önemli rol oynayan ve devlet bürokrasisinde de en üst görev olan vezirlik makamına ulaşan kara tımurtaş oğulları ailesi Bursa nın kültür ve sosyal yaşamına katkı sağlamıştır özellikle II.Murad döneminde timurtaş ailesi devlet içinde çok güçlü bir duruma gelmiş aynı anda beşvezirin görev aldığı divanına üç vezir vermeyi başarmıştır timurtaş oğulları sadece devlet hizmetlerinde görev almamış kendi ve oğulları bir çok vakıf kurmuştur timurtaş paşa sadece askeri seferde deyil ordu teşkilatının kuruluşunda da önemli katkılar sağlamıştır I.Murad zamanında balkanlarda lala şahin paşa dan sonra ikinci beylerbeyi olan kara timurtaş paşa candarlı ali paşa ya kadar devam eden tek vezir uygulamasının kaldırılmasıyla ikinci vezir ünvanını almıştı Osmanlı egemenliğini sağladıktan sonra bazı askeri örgütlenmeler kararı alınınca kara timurtaş paşa nın önerileri doğrultusunda kapıkule askerlerinden maaşlı süvari birliği kurulmuştu ayrıca savaş sırasında levazım sınıfı ile süvarilere yardım eden voynuk sınıfı oluşturulmuştu ölen sipahilerin tımarlarının erkek evladına verilmesi yöntemide yine timurtaş paşa önerisiyle uygulamaya konulmuştu kara
yımurtaş paşa nın yıldırım döneminde ordu içinde yeni düzenlemeler yaptığı görülür timurtaş paşa bu dönemde asker sayısının çok olması nedeniyle bir karışıklılığa meydan vermemek için askerlerin sınıflarına göre tek tip giyinmesini önermiş onun önerisi sonucunda kapıkule sipahilerine ve endorun oğlanlarına ak külah giydirilmiş saltanat makamlarının ileri gelenlerine de kızıl börk giydirilmeye başlanmıştı Bursa da yapılan cami han hamamların büyük bölümü Rumeli nde hıristiyanlarla yapılan savaşlarda elde edilen ganimetleriyle yapılmıştı savaş ganimet leri ise Bursa da kültür eserine dönüşüyordu ancak timurtaş paşanın ganimetlerinin büyük bölümü hıristiyan savaşından değil bir Türk ve Müslüman olan Karamanoğlu ile yapılan savaş sonucu elde edilmişti Osmanlı beyliğinin en büyük rakibi olan karamanoğlu ile 1387 yılında yapılan savaşta kara tımurtaş Paşa Rumeli askerlerinin başında çarpıştı Konya önlerinde gelen savaşta Karamaoğlu Alaaddin bey ordusunu terk edip kaçınca onun bıraktığı bütün mallar kara timurtaş a verildi ve Bursa daki bir çok eser bu ganimetle yapıldı timurtaş paşa 1389 yılında birinci kosava savaşına katılmış sehzade bayezıd ile ordunun sağ kanadında komutan olarak görev yapmıştı yıldırım beyazıd döneminde sırp larla yapılan savaşta sırpların bütün değerli madenlerini ele geçirmişti kara timurtaş paşanın dört oğlundan üçü oruç yahşi ve umur bey çok ünlüdür her biri adına eserler ve mahalleler kurulu bulunan devlet adamları Bursa nın imarı için büyük hizmetler vermiştir ancak bunlardan umur bey hepsinden ünlü bir devlet adamıdır 1421 yılında vezir olan umur bey 1430 yılında umur bey mahallesindeki cami kütüphane hamam ve müştemilatını yaptırmıştı ayrıca tuz pazarında kervansaray ve hamam Edirne de mescit Bergama da medrese hamam Biga da camii Afyon da cami medrese kervansaray hamam yaptırmıştı 1460 yılında ölmüştür Vakfiyesine göre umur bey çok sayıda değerli kitap ta Vakfetmiştir ancak bu kitaplar günümüze ulaşmamıştır birde hisar da umur bey mescidi ve mahallesi vardır bugün ki gemlik e bağlı Umurbey beldesine adını veren Umur bey Pars beyin torunu Yakup beyin oğludur Umur bey adı duyulmamış eski bir Türk çüdür avuç dolusu altın vererek bir çok tıp kitabını Türk çeye çevirmiştir Türk dili için bir çok girişimlerde bulunan Umur bey o tarihe kadar tüm vakfiyeler arapça iken kendi Vakfiye sini özellikle Tür çe yazdırmıştır Bursa da bulunan ilk türk çe yazıt da bu kişinin yaptırdığı caminin kapısında bulunmaktadır       ,,,,kaynak. raif kaplanoğlu